Ameliyatlar Hakkında

Skolyozda Ameliyat Sınırı Nedir? Ne Zaman Yapılır?
Klasik olarak cerrahi tedavi kararı eğriliğin derecesi üzerinden verilir. Öncelikle her birey için ‘skolyoz ilerler mi?’ sorusu cevaplanmalıdır. Büyüme çağında takiplerde giderek artan bir omurga deformitesinin tespit edildiği durumlarda, eğriliği düzeltmek ve daha da artmasını engellemek için skolyoz cerrahisi­ gereklidir.

Büyümekte olan çocuklar için önerilen temel tedavi şablonu;

·         0-20 derece arası eğriliklerde gözlem
·         20-40 derece arasında korse tedavisi
·         ve 40 derece üzerindeki eğriliklerde cerrahi tedavidir.

Büyümesini büyük ölçüde tamamlamış ya da erişkin kişilerde ise 0 - 40 derece arası eğriliklerin ilerleme riski yoktur veya çok düşüktür. Bu nedenle büyümesini tamamlamış kişilerde cerrahi kararı torasik (sırt bölgesi) eğrilikler için 45-50 derece üzeri ve lomber (bel bölgesi) eğrilikler için 40 derece üzerinde verilir.

Skolyoz Ameliyatında Derece Dışında Nelere Bakılır?
Skolyoz eğrilik dereceleri dışında ameliyat kararında neler etkilidir:

·         Etkilenen bölgenin omurganın neresi olduğu
·         Artmış veya azalmış kifozun, skolyoza eşlik etmesi
·         Kalan büyüme potansiyeli
·         Hastanın dengesi
·         Standart testler ile ortaya konulan skolyozun hastanın yaşam kalitesi üzerine olan etkisi
·         Ağrı (adölesanlarda nadir, erişkinlerde daha sık)
·         Kişisel faktörler

Skolyoz ameliyat edilmez ise ne olur?
Halan büyüme çağında olan çocuklarda 40 dereceyi aşan eğrilikler, büyüme ile birlikte ilerleyeceğinden yalnızca kozmetik bir sorun olmaktan çıkıp akciğer ve kalp problemleri yapabilecek, yaşam kalitesini düşürecek ve erken ölüme sebep olabilecek derecelere ulaşabilir.

Büyümesini tamamlamış kişilerde dahi, sırt bölgesindeki 50 derece ve bel bölgesindeki 40 derece ve üstü eğrilikler ilerlemeye devam edecektir. Bu ilerleme çocukluk çağındaki gibi hızlı olmaz. Yıllar içerisinde yavaş bir ilerleme gösterir. Bu eğriliklerin genç erişkin dönemde ameliyat edilmeleri daha akılcı olabilir. Çünkü henüz omurgada yıpranma, kireçlenme ve sertlik gelişmemiştir veya daha azdır. Ayrıca kişinin tansiyon, şeker, kalp hastalıkları gibi ek durumları yoktur veya daha hafiftir.

Skolyozda ne tür ameliyatlar uygulanır?
Skolyozda uygulanacak cerrahiye yaşa, eğriliğin derecesine, eğriliğin yerine ve tipine göre karar verilir. Temel amaç mümkün olan en az omurgayı ameliyat ederek eğriliği düzeltmek ve ilerlemeyi durdurmaktır. Böylece mümkün olan en fazla sayıda omurgayı hareketli bırakılır. Başka bir deyişle büyüme tamamlandığında en az omurgayı ameliyat alanına dâhil ederek düzelmenin ve kaynamanın sağlanmasıdır.

Büyümesini tamamlamak üzere olan veya tamamlamış çocuklarda en sık yapılan cerrahi işlem posterior spinal füzyondur­(omurların birbirine kaynatılması ve hareket ile büyümenin ortadan kaldırılması). Düzeltilmiş omurgayı füzyon kaynayana kadar sabit tutmak için metal çubuklar, çengeller, teller ve vidalar kullanıldığı için “Enstrumantasyon”lu posterior spinal füzyon olarak da anılır.

Halen büyüyen (genellikle 10 yaş altı) çocuklarda ise füzyon işlemi boy büyümesi, akciğer gelişimi ve omur gelişimini ciddi etkileyebileceği için füzyon işleminden mümkün olduğunca kaçınılır. Bu yaş grubunda büyümeye izin veren veya büyümeyi destekleyen yöntemler kullanılır. Bu yöntemler arasında en güncel olanı manyetik kontrollü büyüyen çubuklardır. Bu ameliyatlar çocuk omurga ve özellikle akciğer gelişimini tamamlayana kadar füzyon yapılmayarak büyümenin devamını sağlar.

Bazı durumlarda omurgaya arkadan değil önden ulaşımı sağlayan anterior füzyon veya kombine anterior ve posterior füzyon tercih edebilirler.

Günümüzde umut vaat eden en yeni yöntemlerden biri ise minimal invaziv torakoskopik anterior tethering yöntemidir. Bant ile gerdirme yöntemi olarak da bilinir, kapalı olarak uygulanır. Bu yöntemin diğerlerine olan üstünlükleri şu şekilde özetlenebilir;

Düzelme sağlanır ve korunurken, füzyon yani kemik kaynamasına ihtiyaç duyulmamaktadır. Böylece hareket ve büyüme potansiyeli korunur.

Yöntem kapalı olarak, küçük kesilerden kameralı sistem ile uygulandığı için iyileşme ve taburculuk süresi daha kısadır. Kesi izi küçük ve yandadır. Böylelikle mayo veya iç çamaşırı içinde kalır ve görülmez.

Bu yöntem yalnızca belirli yaşlarda, belirli eğrilik tip ve derecelerine uygulanabilir.

Hareketin mümkün mertebe korunmasını amaçlayan, başarısı kanıtlanmış bir diğer yöntem ise seçici yani selektif füzyondur. Bu yöntem ikili veya üçlü eğriliği olan kişilerin sadece bir eğriliğini ameliyat etmeyi ve diğer eğrilikleri ameliyatsız spontan (kendiliğinden) düzeltmeyi içerir. Belirli kriterler göz önüne alınarak skolyozun seçici füzyon yöntemi için uygun bir aday olup olmadığına bakılır. Seçici füzyon genel olarak bel omurlarını ameliyata dahil etmeyerek ileriki yaşam için hareketi korur.

Skolyoz Ameliyatı Öncesi Göz Önünde Bulundurulması Gerekenler
Her cerrahinin beraberinde getirdiği riskler vardır. Bunlar ortopedik cerrahınızla konuşulmalıdır. Size uygulanacak cerrahi işlem planlanırken, göz önünde bulundurmanız gereken bazı noktalar şunlardır:

·         Cerrahi öncesi kapsamlı bir görüşme. Beklentilerin, hedeflerin tartışılması.
·         Farklı yöntemlerin uygunluğu, avantaj ve olası dezavantajları.
·         Cerrahi öncesi ve sonrası iyi bir beslenme durumunun sağlanması.
·         Cerrahi öncesi ve sonrası uygulanacak bir egzersiz programı.
·         Pozitif kafa yapısı

Posterior Spinal Füzyon Ameliyatı

Omurganın normal hareketleri nasıldır?
Omurga "vertebra" (ya da omur) adı verilen kemiklerden oluşmuştur. Her vertebra arasındaki güçlü bağ dokuları bir vertebrayı diğerine bağlar ve disk denen yapılar aralarında yastık görevi görür.

Diskler vertebraların hareketine izin verir ve insanların boyun ve bellerini büküp çevirmelerini sağlar. Omurganın değişik bölgelerine göre hareketin tipi ve miktarı değişir: servikal (boyun), torasik (sırt) veya lomber (bel). Servikal omurga her yöne harekete izin veren çok hareketli bir bölgedir. Torasik omurga kaburgaların varlığından dolayı daha rijiddir, hareketi daha azdır. Göğüs kafesi ile birlikte kalp ve akciğerleri koruma görevini üstlenir. Lumbar omurga daha çok öne ve arkaya eğilme hareketlerine izin verir (fleksiyon ve ekstansiyon

Posterior Spinal füzyon nedir? Spinal füzyon ne demektir?
İki ya da daha çok vertebranın aralarında hareket kalmayacak şekilde birbirine birleştirilmesine, kaynatılmasına füzyon adı verilir. Füzyon kavramı sanayideki kaynak olayına benzer. Fakat bu kaynama insan vücudunda o kadar hızlı olmadığı için cerrahi sırasında vertebralar birbirine kaynamaz. Ameliyatta elde edilen düzelme, vida, kanca, tel ve çubuklar ile sabitlendikten sonra ‘füzyon yatağı’ hazırlanır ve omurganın etrafına hastanın kendisinden alınan veya kadavralardan temin edilen kemik greftler konulur. Bu greftlerin de yardımı ile vücut ameliyattan sonraki birkaç ayda, kırık iyileşmesine benzer bir mekanizma ile bu vertebraları birbirine birleştirir veya kaynatır. Skolyoz dışında başka birçok durumda da kullanılan spinal füzyon cerrahisi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.

Skolyoz ameliyatı sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Füzyon ameliyatını takiben iyileşme­ süreci diğer spinal cerrahilere göre daha uzundur. Hastalar genellikle ameliyattan sonra beş ya da yedi gün hastanede kalırlar. Omurga sağlığı merkezimizde uygulanan ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası protokoller ile ağrıyı daha rahat kontrol edebiliyoruz ve kullandığımız klinik yolaklar ile hastalarımızın büyük çoğunluğunu spinal füzyon cerrahisi sonrası üçüncü veya dördüncü günde taburcu ediyoruz.

Yaklaşık olarak üçüncü haftadan itibaren okula tekrar başlanabiliyor. Normal, aktif bir yaşam stiline dönmek ise biraz daha fazla zaman alır. Belirli sportif aktivitelere dönüşe ise cerrahınız kontrollerde çekilen röntgenlerde kemik iyileşmesi için kanıt gördükten sonra izin verecektir.

Spinal Füzyon Cerrahisi sonrası uzun vadede beklentilerim ne olmalıdır?
Ameliyat sonraki erken dönemde hareket kısıtlılığının yanı sıra, ağrılara ve denge problemlerine bağlı olarak korse kullanmak gerekebilir. Korse genel olarak 3-6 ay sonrasında bırakılır. Bu dönemde kademeli olarak çeşitli spor aktivitelere dönüş yapılır.

Spinal füzyon cerrahisi çok iyi bir tedavi olsa da, omurganızı "normal"e döndürmez. Normal omurgada vertebralar arasında bir miktar hareket vardır. Füzyon ile kaynatılan vertebraların arasındaki hareket etme yeteneğini yok olur. Füzyona dahil tüm vertebralar tek büyük bir omur gibi davranır. Bu da birçok omur arasına dağılacak ve paylaşılacak olan yüklerin, füzyonun üstündeki ve altındaki geçiş bölgerine toplanmalarına neden olur. Komşu vertebralara binen bu yükü en aza indirgemek için spinal füzyon hastalarına erken ve uzun dönemde tekrarlayıcı ağır kaldırma ve dönme hareketleri içeren hareketlerden kaçınmaları önerilir.

Kaç omurgan ameliyata dahil edildiğine, ameliyata dahil omurların hangi sırt ve bel omurları olduğuna göre uzun dönem için olan beklentiler değişkenlik gösterir. Dolayısıyla ameliyat kararını verirken ve ameliyat sonrası dönemde her şeyi cerrahınızla detaylıca tartışılmalısınız.